Przydatne na historię (sprawdziany, matura, olimpiada)

Paweł

Jak pisać rozprawkę historyczną?
Wyciąg z pracy prof. Brzezińskiego nt. pisania rozprawek historycznych. Praca dotyczy głównie matury, ale, jak nam powiedział prof., ta wiedza przyda się też na olimpiadę i sprawdziany z historii (jak będą te na wypracowanie). Pełny tekst pliku jest dostępny u mnie i u prof. Brzezińskiego. Jak ktoś by chciał, tylko mówić i podać maila, na którego mam wysłać.
Propozycja podziału pracy:
wstęp: 15% rozwinięcie: 75% zakończenie: 10%
Uwaga! Egzaminatorzy muszą czytać prace w wielkim pośpiechu. Ważne jest, aby na samym początku zrobić dobre wrażenie. Dalsze części pracy mają być potwierdzeniem pierwszego wrażenia!
Wstęp powinien zawierać:
a) Część faktograficzną
b) Część merytoryczną
Część faktograficzna
1. Cezury
Są to daty graniczne i krótka ich charakterystyka.
2. Periodyzacja
Jest to podział na podokresy. Podział musi wynikać z tematu.
3. Postacie.
Uwaga! Postaciami są nie tylko władcy, ale także grupy społeczne.
4. Obszar
Uwaga! Obszar Polski ciągle się zmieniał.
5. Wydarzenia
Uwaga! Ze względu na ograniczenia proponuję: połączyć główne wydarzenia z problematyką w części merytorycznej (patrz część merytoryczna)
Część merytoryczna wstępu
Uwaga!
Część merytoryczna jest uniwersalna w stosunku do części faktograficznej. Dotyczy ona postawionego problemu, problematyki i charakteru tematu.
Przykłady tematów:
„ Piastowie a interes państwa polskiego”
„Jagiellonowie a interes państwa polskiego”
„Wazowie a interes państwa polskiego”
Zwróć uwagę, że w powyższych przykładach częścią merytoryczną jest zawsze:
„(…) a interes państwa polskiego”
Uwaga!
W części merytorycznej zawsze znajdź problem główny pracy!
Na podstawie problemu głównego zdefiniuj problematykę!
6. Problem główny
7. Problematyka szczegółowa
8. Priorytety
Rozwinięcie
9. Rozwinięcie
Przy pisaniu rozprawki masz do wyboru dwie opcje:
a) Rozprawka chronologiczna
b) Rozprawka problemowa
Uwaga! Uważam, że rozprawka problemowa jest lepszą formą (pamiętaj jednak, że to tylko zdanie Brzezińskiego). Ty musisz zdecydować, która forma odpowiada Ci bardziej.
a) Rozprawka chronologiczna
Zalety: Wiesz, jakie wydarzenia opisać po kolei; Kontrolujesz czas pracy zgodnie z planem; Nie musisz „skakać” po różnych okresach historii
Wady: Egzaminatorowi łatwiej śledzić Twoje błędy i braki wiedzy; Musisz powtarzać wnioski dotyczące kolejnych wydarzeń; Twoja praca jest dla egzaminatora „nudna” i nie jest on skłonny dać ci noty najwyższej
b) Rozprawka problemowa
Zalety: Wiesz jaką problematykę masz „z głowy” i nie musisz do niej wracać; Nie musisz powtarzać wniosków cząstkowych; Twoja praca nabiera cech erudycyjnych (do tego punktu wad nie stwierdzono); Możesz łatwiej ukryć swoją niewiedzę (selekcjonować materiał według własnych potrzeb)
Wady: Musisz „biegać” po równych okresach historii; Egzaminator może przegapić twoje genialne wnioski; Egzaminator szuka w pracy swojego ulubionego konika np. problemu wojen z Turcją i go nie znajduje
10. Teza cząstkowa a wniosek cząstkowy
Uwaga! We wstępie stawiamy problem. W rozwinięciu stawiamy tezę i wysuwamy wnioski cząstkowe.
Czy warto stawiać tezy?
Uwaga! Stawiając tezę odkrywasz swoje myśli jeszcze przed przedstawieniem faktografii. Jeśli trafisz na mądrego egzaminatora to dobrze. Twoja teza go zaintryguje. Jeśli twoją pracę będzie czytał inny egzaminator, to możesz go zirytować (szczególnie jeśli jego wiedza będzie mniejsza od Twojej).
11. Znajomość literatury i stosowanie przypisów:
a) literatura historyczna
Uwaga! Nowa matura bazuje na podręcznikach akceptowanych przez ministerstwo. Ma to na celu zrównanie poziomu wykształcenia maturzystów, ale w dół. Żaden historyk nie oprze się jednak maturzyście, który wykaże znajomość literatury historycznej spoza programu minimum.
Mechanizm ten działa następująco:
a) oczytany egzaminator będzie usatysfakcjonowany tym, że maturzysta zna literaturę historyczną
b) egzaminator, który mało przeczytał będzie pod wrażeniem Twojej erudycji.
12. Kondensacja tekstu
13. Korelacja przedmiotowa
14. Język pracy
W trakcie spotkań z Brzezińskim stosujemy metodę przekładania „z polskiego na nasze”. W trakcie matury stosuj terminologię naukową, posługuj się określeniami łacińskimi, używaj słów obcojęzycznych.
Zakończenie, czyli podsumowanie
15. Uogólnienie wniosków cząstkowych
W rozwinięciu przedstawiasz tylko wnioski cząstkowe tj. dotyczące konkretnych władców, polityków, wydarzeń. W podsumowaniu próbujesz je uogólnić i wyrazić swoje zdanie wobec postawionego problemu.
16. Zrozumienie epoki
17. Temat zawsze jest albo zbyt szeroki, albo zbyt wąski
W podsumowaniu musisz zagrać „marketingowo”. Musisz wyrazić swoją krytyczną uwagę wobec treści pracy. Rozpatrzmy dwa warianty:
a) temat zbyt szeroki
Jak podejść do tematu maturalnego pt. „Przemiany społeczeństwa polskiego w okresie PRL"?
Zwróć uwagę, że to „temat rzeka”. Musisz zająć się genezą tego społeczeństwa dotyczącą okresu II wojny światowej (jak wyglądało społeczeństwo II RP, likwidacja polskich elit przez hitleryzm i stalinizm w czasie II wojny światowej, powody polskich migracji po wojnie). Przemiany polskiego społeczeństwa w latach pięćdziesiątych, sześćdziesiątych itd. wymagają szczegółowej charakterystyki demograficznej, gospodarczej. Należy rozpatrzyć relacje między społeczeństwem i państwem, systemem totalitarnym…
Czy rozumiesz o co chodzi? Musisz zaatakować autora tematu i wyjaśnić egzaminatorom, że nie mogłeś (nie mogłaś) wszystkiego wyjaśnić na trzech stronach pracy!!!
b) temat zbyt wąski
Załóżmy, że temat brzmi: „Ruch egzekucji praw w dobie dwóch ostatnich Jagiellonów”
W takim wypadku zwracasz uwagę, że temat jest zbyt wąski, by w pełni opisać zjawisko ruchu egzekucji praw (brak powstania Sejmu Wielkiego, pierwszej wolnej elekcji, artykułów henrykowskich itp.)
W ten sposób sprzedajesz w pracy swoją wiedzę, która nie dotyczy bezpośrednio tematu.
18. Temat, który wybrałeś (wybrałaś) jest dla Ciebie bardzo interesujący bo…
Jeśli starczy Ci miejsca możesz rozwinąć Swoją wenę. Pokaż egzaminatorom, że piszesz o okresie historycznym, który leży Ci szczególnie na sercu.

Uff, koniec. Mam nadzieję, że to was nie przeraziło.
Powodzenia w pisaniu rozprawek historycznych
Jarosław Brzeziński - autor pracy
i Paweł Jarczyński - "kondensator" dla potrzeb forum